15-16 Haziran: Proleter devrimleri çağı Türkiye’ye geliyor

                                                                                                                   Bekle zafer şarkılarıyla caddelerinden geçişimizi                                                                                                                                                                           Bekle dinamiti tarihin
                                                                                                                                                                    Bekle yumruklarımız                                                                                                                                                              Haramilerin saltanıtını yıksın
                                                                                                                                         Bekle o günler gelsin İstanbul bekle                                                                                                                                                                                   Sen bize layıksın  

                                                                                                                                                                                 Vedat Türkali
 

Bundan 50 yıl önce Türkiye, cumhuriyet tarihinin hâlâ aşılmamış olan işçi sınıfı eylemiyle sarsıldı. İstanbul’un ve Kocaeli’nin işçileri, ikisinin orta yerinde Türkiye işçi sınıfının başkenti Gebze’nin işçileri, iki gün boyunca Türkiye’yi sarstılar, burjuvazinin yüreğine korku saldılar, önlerine çıkan her barikatı aştılar, rehine alınan arkadaşlarını polisin elinden, karakollardan, “toplum polisi” otobüslerinden çektiler aldılar, “zenginler gücümüzü görsün” diyerek Bağdat Caddesi’ni sloganlarıyla inlettiler, Cağaloğlu’nda Vilayet’in, Kadıköy’de ve Kartal’da Kaymakamlığın, İzmit’te Kolordu’nun önünde gövde gösterisi yaptılar. “Haramilerin saltanatı” iki gün boyunca binalara kapandı, savunmaya geçti. İstanbul iki gün boyunca layık olduğu insanların eline geçti.

15-16 Haziran solda hep bir “Büyük Direniş” olarak anıldı. Oysa ne biçimiyle bir direniş idi, ne içeriğiyle. Direniş kavramı, işçi sınıfının veya diğer ezilen toplumsal sınıf veya grupların, taarruz altında bazı mevzileri korumaları anlamına gelir. Oysa 15-16 Haziran bazı mevzileri korumanın çok ötesinde, artık büyük bir toplumsal güç haline gelmiş olan işçi sınıfının burjuva toplumuna meydan okuyuşudur.

Geçmişin önyargılarını savunmak isteyenler hemen atılacaktır: “Ama 15-16 Haziran burjuva partilerinin 1967’de kurulmuş olan DİSK’i ortadan kaldırma çabasına karşı bir mücadeledir ve bu açıdan başarılı bir direniştir.” Artık 50 yıl sonra “bu açı”yı biraz genişletmek gerekmiyor mu? Burjuvazinin Demirel’in Adalet Partisi, İnönü-Ecevit ikilisinin CHP’si ve küçük partileriyle DİSK’i yok etmek için elbirliği yaptığı ve DİSK işçisinin bunu cüreti ve cesaretiyle püskürttüğü elbette tartışılmaz bir gerçektir. Ama dev bir toplumsal eylemin sadece bir yanına bakmak neden? Diyalektik yöntemimiz nerede? Gerçeğin çok katmanlı ve çok boyutlu olabileceğini neden bu kadar kolay unutuyoruz? İşçi sınıfının devletle çatıştığı bir eylemi neden salt sendikal bir olguya indirgiyoruz?

Diyalektik düşünmeye başlamanın ilk adımı, 15-16 Haziran’ın kendi iç gelişmesini değişimi ile birlikte düşünmektir. 15-16 Haziran tahlilleri asla iki günün nitel farkını vurgulamaz. Oysa 15 Haziran’da 70 bin işçi, İstanbul’un çeperinde gösteri yaparak burjuva devletine deyim yerindeyse “el ense çekmiş”tir. İlk günün deneyimiyle güçlenmiş ve cesaret kazanmış biçimde ikinci gün 150 bin işçi, Türk-İş’in ve bağımsız sendikaların üyelerini de, sendikasızını da, işsizi, kent yoksulu, devrimci genci de yanına katarak şehrin merkezine yönelmiş, devlet güçleriyle çatışmış, barikatları aşmış, İstanbul’un efendisi olmuştur. 15 Haziran müthiş örgütlüdür, 16 Haziran büyük ölçüde kendiliğindenleşmiştir. İşçi sınıfı DİSK yönetimini de aşmıştır.

Şimdi düşünün: İlk gün 70 bin, ikinci gün 150 bin, ya üçüncü gün? 15-16 Haziran bir devrim haline gelmemiştir, iktidarı hedeflememiştir. Ama devrimi potansiyel olarak içeren bir eylemdir. Bir ayaklanmadır, silahsız bir ayaklanma, direniş değil. Çünkü nesnel karakteriyle devrim tehdidini yaratmaktadır. Bu nesnel boyuta, işçi sınıfı öncüsüne söz geçirebilen bir devrimci proletarya partisi katın, görün bakın neler oluyor!

Türkiye 20. yüzyılın ilk çeyreğinde bütün toplumu hallaç pamuğu gibi atan iki burjuva devrimi yaşamıştır. Sonra birtakım ara biçimler, cuntalar, Nasırcı-Baasçı hayaller girmiştir devreye. 15-16 Haziran, sadece burjuva devrimlerinin değil ara biçimlerin de çağının kapandığının ilanıdır. Büyük Ekim Devrimi ile açılan proleter devrimler çağı bütün görkemiyle Türkiye’ye gelmiştir. Artık toplumun devrimci değişimi için bayrak işçi sınıfının elindedir. Ve burjuvazinin ilericiliği bitmiştir. Toplum ileri gidecekse proleter devrimi ile gidecektir.

Türkiye solu bu mesajı o gün alamadı. Şimdi liberalizmin etkisiyle burjuva demokrasisi hülyaları içinde mesajdan daha da uzaklaştı. İşçi sınıfının sosyalist harekete yolladığı mesaj berraktır: Yine gelecek, haramileri yine yakalarından tutacak, sarsacak silkeleyeceğim. Er ya da geç. Hazırlanın. Bu sefer yarı yolda durmayalım.

Not. Devrimci Marksizm’in 43. sayısı 15-16 Haziran’a ayrıldı. Bu yazıdaki görüşlerimizi orada derinleştiriyoruz. Tam 50. yıldönümünde çıkıyor 43. sayı.